Nowa ustawa o ochronie ludności i obronie cywilnej – jak VR wspiera edukację i buduje świadomość

Wprowadzenie

1 stycznia 2025 r. weszła w życie ustawa z dnia 5 grudnia 2024 r. o ochronie ludności i obronie cywilnej (OLiOC). Nowe przepisy integrują działania administracji rządowej, samorządowej, służb ratowniczych i organizacji pozarządowych w spójny system ochrony ludności, przewidziany zarówno na czas pokoju, jak i podczas stanu wojennego czy wojny. Ustawa odpowiada na rosnące zagrożenia – naturalne i militarne – i zapewnia co najmniej 0,3 proc. PKB na realizację zadań. Jej celem jest zwiększenie bezpieczeństwa obywateli bez ograniczania ich swobód.

Kluczowe założenia ustawy

Zadania organów ochrony ludności

• Koordynacja i analiza ryzyka – komendant główny Państwowej Straży Pożarnej (PSP) odpowiada za koordynowanie działań ochrony ludności, analizę sytuacji zagrożeń oraz organizowanie systemu powiadamiania, ostrzegania i alarmowania. Komendanci wojewódzcy i powiatowi analizują ryzyka na swoim terenie, ewidencjonują zasoby i organizują ćwiczenia.
• Edukacja i kształtowanie świadomości – organy PSP mają obowiązek popularyzowania wiedzy o ochronie ludności, kształtowania świadomości zagrożeń i pożądanych zachowań. Ustawa zobowiązuje do organizowania szkoleń i ćwiczeń przygotowujących do działania w przypadku klęsk żywiołowych i konfliktów zbrojnych; sejmowa poprawka wprowadziła obowiązek ich corocznego przeprowadzania.
• Zwiększanie odporności społecznej – ustawa definiuje „społeczną odporność” jako zdolność ludzi do zaspokajania swoich podstawowych potrzeb dzięki własnym zapasom oraz umiejętność współpracy z organami ochrony, w tym zdobywania kompetencji dotyczących świadomości zagrożeń i właściwych zachowań.
• Informowanie o zagrożeniach – lokalne władze i służby mają obowiązek informować mieszkańców o zagrożeniach, instruować o zabezpieczaniu mienia i bezpiecznej ewakuacji.
• Planowanie i infrastruktura – ustawa przewiduje tworzenie rezerw sprzętowych, budowę i utrzymanie schronów, magazynów oraz infrastruktury służącej ewakuacji i udzielaniu pomocy.

Akty wykonawcze

Do ustawy opublikowano już rozporządzenia dotyczące ćwiczeń z zakresu ochrony ludności (25 lutego 2025 r.), programów szkoleń (6 lutego 2025 r.), alarmów i komunikatów ostrzegawczych (14 maja 2025 r.) oraz ewakuacji ludności (30 maja 2025 r.). Kolejne akty – regulujące utrzymywanie zasobów, organizację schronów czy mobilizację personelu – są w fazie konsultacji.

Edukacja i świadomość obywateli – fundament ustawy

Centralnym elementem OLiOC jest edukacja. Komendanci PSP na poziomie województw i powiatów mają obowiązek popularyzowania wiedzy i kształtowania świadomości mieszkańców na temat zagrożeń oraz pożądanych zachowań. Ustawa kładzie nacisk na regularne szkolenia i ćwiczenia, które przygotowują obywateli do reagowania w sytuacjach kryzysowych i wzmacniają społeczną odporność.

Wirtualna rzeczywistość w służbie ochrony ludności

Dlaczego VR?

Wirtualna rzeczywistość (VR) zanurza użytkowników w realistycznie odwzorowane środowiska i sytuacje, pozwalając im ćwiczyć bez ryzyka. Symulatory i aplikacje VR wykorzystywane w szkoleniach służb ratowniczych umożliwiają realistyczne odwzorowanie sytuacji kryzysowych, co zmniejsza ryzyko popełnienia błędów. Regularne symulacje poprawiają koordynację działań i skuteczność interwencji.

Technologia VR sprawdza się również w edukacji powszechnej. Program „VR Meta w edukacji” pokazał, że szkolenia z obsługi gogli VR i aplikacji edukacyjnych mogą zainspirować nauczycieli do wprowadzania innowacyjnych metod nauczania i integracji VR z programem nauczania.

Nasze rozwiązania VR

• Interaktywne moduły szkoleniowe – w naszych pakietach znajdują się realistyczne scenariusze odwzorowujące pożary, ratownictwo technicze i incydenty CBRN czy po prostu obrona cywilna. Dodaliśmy także moduły triage, w których uczestnik uczy się segregować poszkodowanych w sytuacji masowych zdarzeń, oraz scenariusze „pierwsza pomoc VR”, gdzie trening z użyciem technologii umożliwia bezpieczne doskonalenie umiejętności. Każdy uczestnik musi podejmować decyzje, reagować na sygnały alarmowe, udzielać pierwszej pomocy i współpracować z wirtualnymi postaciami. Kolejna nowość to scenariusz „plecak ewakuacyjny”, pokazujący, jak kompletować i wykorzystywać zestaw najpotrzebniejszych rzeczy podczas ewakuacji.
• Szkolenia z pierwszej pomocy – moduły uczące resuscytacji krążeniowo‑oddechowej, opatrywania ran i udzielania pomocy poszkodowanym. Dzięki VR uczestnicy mają możliwość wielokrotnego powtarzania procedur i otrzymują natychmiastową informację zwrotną, co zwiększa skuteczność nauki.
• Prewencja i szkolenia dla strażaków – osobna linia scenariuszy przeznaczona dla jednostek PSP i OSP. Obejmuje zarówno aplikacje vr z zakresu pożarów i ratownictwa technicznego, jak i prewencji społecznej: rozpoznawanie potencjalnych zagrożeń w codziennym otoczeniu, prowadzenie kampanii informacyjnych oraz zasady współpracy z lokalną społecznością.
• Program dla szkół i samorządów – szkolimy nauczycieli, uczniów oraz urzędników w obsłudze zestawów VR i integracji naszych aplikacji z planami nauczania oraz strategią zarządzania kryzysowego.
• Platforma analityczna – narzędzie do zbierania danych z przebiegu szkoleń.

Każdy z tych modułów wykorzystuje wirtualną rzeczywistość, aby w bezpieczny i angażujący sposób przekazywać wiedzę i umiejętności, przyczyniając się do wzrostu świadomości i gotowości na sytuacje kryzysowe.

Podsumowanie

Nowa ustawa o ochronie ludności i obronie cywilnej wprowadza kompleksowy system zwiększający bezpieczeństwo obywateli poprzez jasne obowiązki organów, regularne ćwiczenia i edukację społeczeństwa. Wirtualna rzeczywistość stanowi idealne narzędzie do realizacji tych celów: umożliwia realistyczne, angażujące i bezpieczne szkolenia. Wykorzystanie innowacyjnych symulacji VR w szkołach, ośrodkach szkoleniowych i jednostkach ratowniczych buduje świadomość, poprawia kompetencje i wspiera rozwój społecznej odporności.

Jeśli chcesz dowiedzieć się, jak nasze rozwiązania VR mogą usprawnić szkolenia w Twojej szkole, jednostce strażackiej lub firmie, skontaktuj się z nami – chętnie przygotujemy prezentację i odpowiemy na wszystkie pytania.

---

Źródła

1. Przegląd Pożarniczy – „Nowa ustawa – nowe zadania”: opis wejścia w życie ustawy, zakres jej regulacji i integracja systemu ochrony ludności ppoz.pl.
2. Prawo.pl – „Ustawa o ochronie ludności opublikowana”: omówienie publikacji ustawy, celów i finansowania (co najmniej 0,3 proc. PKB) oraz poprawki dotyczącej corocznych ćwiczeń prawo.plprawo.pl.
3. Przegląd Pożarniczy – zadania komendantów PSP i obowiązki dotyczące popularyzacji wiedzy, organizacji ćwiczeń, informowania o zagrożeniach oraz tworzenia rezerw sprzętowych ppoz.plppoz.pl.
4. Ustawa OLiOC – definicja „społecznej odporności” jako zdolności do zaspokajania potrzeb dzięki własnym zapasom i zdobywaniu kompetencji w zakresie świadomości zagrożeń oraz pożądanych zachowań orka.sejm.gov.pl.
5. Artykuł edukacyjny „Co musisz wiedzieć o obronie cywilnej?” – rola symulatorów i VR w realistycznym odwzorowaniu sytuacji kryzysowych oraz znaczenie regularnych symulacji dla poprawy koordynacji działań szkolaorchowek.plszkolaorchowek.pl.
6. Serwis Samorządowy PAP – opis programu „VR Meta w edukacji”, w ramach którego tysiąc nauczycieli poznaje obsługę gogli VR i aplikacji edukacyjnych oraz integrowanie VR z nauką samorzad.pap.pl.