Od 31 maja 2025 r. w całej Polsce działa ujednolicony system alarmów i komunikatów ostrzegawczych. Dzięki temu wszyscy słyszymy te same sygnały i działamy według jednolitych procedur — niezależnie od tego, czy jesteśmy w Warszawie, Oświęcimiu czy w małej gminie.
System opiera się na dwóch sygnałach dla ludności cywilnej:
Ogłoszenie alarmu — dźwięk modulowany, 3 minuty (lub komunikat słowny).
Odwołanie alarmu — dźwięk ciągły, 3 minuty (lub komunikat słowny).
Komunikaty ostrzegawcze — podawane głosowo lub przez systemy łączności — precyzują rodzaj zagrożenia, zasięg i zalecenia.
Co mówi prawo (po ludzku)
Podstawa prawna: Rozporządzenie MSWiA z 14 maja 2025 r. w sprawie alarmów i komunikatów ostrzegawczych (Dz.U. 2025 poz. 645). Określa ono:
Rodzaje alarmów (akustyczny i wizualny).
Sposób ogłaszania i odwoływania (sygnał lub zapowiedź słowna).
Tryb przekazywania komunikatów i odpowiedzialność organów.
Nagrania sygnałów do ćwiczeń publikuje RCB – warto wdrożyć je w szkoleniach JST/szkół/instytucji.
Brzmienia sygnałów dla ludności cywilnej
Ogłoszenie alarmu:
Syrena: dźwięk modulowany (zmienna wysokość) przez 3 minuty.
Zapowiedź słowna: trzykrotne „Uwaga! Uwaga! Ogłaszam alarm…” z podaniem rodzaju zagrożenia i obszaru.
Odwołanie alarmu:
Syrena: dźwięk ciągły (stała wysokość) przez 3 minuty.
Zapowiedź słowna: jasna informacja o zakończeniu zagrożenia.
📌 Ważne rozróżnienie (dla osób cywilnych)
Obowiązują tylko dwa sygnały: ogłoszenie (modulowany, 3 min) i odwołanie (ciągły, 3 min) albo ich odpowiedniki słowne.
Syrena wzywająca strażaków (np. OSP)nie jest sygnałem dla ludności. Ma inny przebieg/czas i nie wymaga działania mieszkańców. Zawsze nasłuchuj komunikatu i sprawdzaj oficjalne kanały (RCB/UM/UG).
Komunikaty ostrzegawcze — precyzyjne informacje w kryzysie
Po co komunikaty ostrzegawcze?
Sama syrena to impuls do reakcji, ale to komunikat ostrzegawczy prowadzi ludzi przez sytuację. Powinien precyzyjnie mówić, co się dzieje, jak długo potrwa zagrożenie, jakiego terenu dotyczy i—co najważniejsze—co należy zrobić. Dzięki temu mieszkańcy nie tylko wiedzą, że coś się dzieje; wiedzą także jak mają postąpić: czy opuścić budynek, czy właśnie w nim pozostać i uszczelnić okna.
Dobry komunikat zawiera cztery elementy:
Rodzaj zagrożenia (np. powódź, wyciek chemiczny, skażenie).
Algorytm 4 kroków (do zapamiętania): Zatrzymaj się → Nasłuchuj komunikatu → Zastosuj procedurę → Poinformuj innych. Ustandaryzuj go w regulaminach szkół, instytucji i miejsc pracy. Określ role (otwarcie wyjść, sprawdzenie pomieszczeń, prowadzenie grupy, łączność).
Połącz teorię z budynkiem:
Tablice „Sygnał → Zachowanie” w widocznych miejscach.
Próby ewakuacji + krótkie omówienie błędów (zatory, wybór dróg, punkt zbiórki).
Scenariusze: nie zawsze wychodzimy — przy skażeniu schronienie może być właściwe.
Dlaczego VR działa w tych szkoleniach
Rzeczywistość wirtualna pozwala bezpiecznie „oswoić chaos”. W goglach można wiele razy przeżyć sytuację alarmową i zrzucić pierwszą falę stresu, która często blokuje działanie. Można przećwiczyć decyzje—wybór właściwego wyjścia, ocenę sytuacji za oknem, reakcję na komunikat o skażeniu—i zobaczyć konsekwencje wyborów bez ryzyka. Co ważne dla organizatorów, VR mierzy postępy: czas reakcji, poprawność decyzji, wynik krótkiego testu. Z perspektywy gminy czy szkoły to nie gadżet, tylko narzędzie do standaryzacji i kontroli jakości.
Oswojenie dźwięku (spadek paniki u dzieci i dorosłych).
Trening decyzji (ewakuacja vs. schronienie, wybór wyjść).
Pomiary (czas reakcji, poprawność decyzji, quiz).
Moduły: rozpoznawanie sygnałów i komunikatów, ewakuacja z różnych obiektów, plecak ewakuacyjny (72 h), podstawy pierwszej pomocy.
Scenariusz lekcji 45 min (szkoła/JST/MDP)
Cel: rozpoznanie sygnałów, właściwe zachowanie, komunikacja. Materiały: nagrania RCB, 1–2 stanowiska VR + ekran, plan ewakuacji, karta „Sygnał → Zachowanie”.
0–5 min – Wprowadzenie
Czym jest alarm i komunikat; kto je ogłasza; odsłuch modulowany vs. ciągły.
5–15 min – Teoria w pigułce
Różnice sygnałów; rola komunikatu; odniesienie do Waszego budynku.
15–35 min – Ćwiczenia VR
35–45 min – Podsumowanie + quiz (6 pytań)
Co robić przy samym komunikacie bez syreny?
Co oznacza ciągły 3-minutowy dźwięk?
Kto może odwołać alarm? itd.
Najczęstsze potknięcia i jak ich uniknąć
Najbardziej powszechna pomyłka to mylenie sygnałów—dlatego przyda się prosta grafika porównawcza i regularny odsłuch nagrań. Drugi błąd: brak treści po sygnale. Słyszymy syrenę, ale nikt nie mówi, co robić. Rozwiązaniem są krótkie, gotowe szablony zapowiedzi dla najczęstszych scenariuszy (pożar, wyciek, powódź) oraz wskazana wcześniej praktyka: „mniej żargonu, więcej jasnych poleceń”. Trzeci błąd to brak omówienia po ćwiczeniu—dziesięć minut rozmowy o tym, co poszło dobrze i co poprawić, robi różnicę w kolejnych próbach.
Brak komunikatu po syrenie → gotowe szablony zapowiedzi (pożar/chemia/powódź).
Brak feedbacku po ćwiczeniu → 10-minutowe omówienie + 2–3 KPI (czas, kompletność).
Za dużo żargonu → 3–4 proste polecenia.
Checklista wdrożenia (JST/placówka) – 11 punktów
Co warto wdrożyć od razu
Zaktualizujcie regulaminy zgodnie z Dz.U. 2025 poz. 645, wgrajcie i przetestujcie oficjalne nagrania sygnałów, powieście w budynku czytelne tablice „Sygnał → Zachowanie”, wyznaczcie koordynatora i zastępcę, zaplanujcie dwie próby rocznie o różnych porach. Dobrą praktyką jest też informacja dla mieszkańców na stronie gminy: jakie dwa sygnały obowiązują cywilów i że syrena OSP wzywa strażaków—nie mieszkańców.
Aktualizacja regulaminów zgodnie z Dz.U. 2025 poz. 645.
Nagrania RCB — test słyszalności wewnątrz i na zewnątrz.
Brief dla kadry: kto mówi, jakim kanałem i z jaką treścią.
Koordynator alarmowania + zastępca.
Dwa ćwiczenia rocznie, różne pory i scenariusze.
VR w programie (4–6 scen zachowań po sygnale).
KPI: czas reakcji, poprawność decyzji, udział przeszkolonych.
Raport do wydziału bezpieczeństwa/sekretarza z wnioskami.
Przegląd co 6–12 mies. + aktualizacja materiałów.
Komunikat dla mieszkańców: wyjaśnij, że syrena OSP wzywa strażaków i nie dotyczy ludności; przypomnij dwa sygnały dla cywilów i podaj link do nagrań RCB.
FAQ
1) Jak długo trwają sygnały? Oba 3 minuty: ogłoszenie — modulowany, odwołanie — ciągły (lub odpowiedniki słowne).
2) Alarm vs. komunikat — różnica? Alarm uruchamia procedury; komunikat doprecyzowuje zagrożenie, teren i zalecenia.
3) Kto ogłasza/odwołuje alarm? Organy administracji i służby wskazane w rozporządzeniu; w jednostkach — zgodnie z procedurami.
4) Czy można ćwiczyć z prawdziwą syreną? Tak — po wcześniejszym ogłoszeniu testu/ćwiczeń.
5) Skąd wziąć nagrania sygnałów? Z serwisów RCB (do celów edukacyjnych/szkoleniowych).
6) W dzień słychać syrenę — to dla mnie? Nie zawsze. Często to wezwanie OSP. Sygnały dla cywilów to 3-min modulowany (ogłoszenie) i 3-min ciągły (odwołanie) lub komunikaty słowne. Nasłuchuj treści i sprawdzaj kanały oficjalne.
